Wie we wel niet denken dat we zijn

Wat is de Nederlandse identiteit? Ik kan die vraag niet meer horen. Volgens het CDA moeten we hem zoeken in waarden uit de Joods-Christelijke traditie, zoals tolerantie, behulpzaamheid en gelijkheid; de laatste is volgens het CDA 'al duizenden jaren de bron van het Nederlandse gedachtegoed'. Hoe kleiner de invloed van de kerk, hoe beter de positie van de vrouw echter lijkt te worden. De oorsprong van gelijkheid is eerder te vinden in de Verlichting dan in de Joods-Christelijke traditie. Het Wilhelmus moet op school geleerd worden, vindt het CDA. In de meeste andere landen werkt het immers zo. Versterkt het ónze identiteit om andere landen na te doen?

De PVV hamert net zo hard op identiteit en roept ook wel eens 'Joods-Christelijke traditie', maar focust op de waarde 'vrijheid'. Homo's en vrouwen moeten zich vrij voelen over straat te gaan en iedereen moet vrij zijn alles te zeggen. Vrijheid van kleding en religie is dan weer niet zo belangrijk, ook al was het de godsdienstvrijheid waarmee Willem van Oranje de Nederlanden verbond.

Groenlinks benadrukt de Nederlandse traditie van gastvrijheid, het vechten voor vrijheid en emancipatie en de empathie die ons bindt. Onze vrijheid en gelijkheid hebben echter niet per se een geschiedenis van empathie. Nederland is groot geworden in de Gouden Eeuw, door racisme en uitbuiting. Leven in een welvarend land maakt vrijheid en tolerantie een stuk gemakkelijker. Vergeet niet dat de VOC-mentaliteit niet zo lang geleden nog werd genoemd als een Nederlandse waarde.

Als ik de Nederlander moet typeren, denk ik aan zijn nuchterheid. We hebben in vergelijking met andere landen weinig standbeelden, want we hebben het niet zo op mensen die zich belangrijker voelen dan de rest. De Nederlander is niet erg modieus en eet wat de pot schaft. We doen niet moeilijk en de klagers 'stellen zich aan'. Wel mogen we klagen over het weer, waar we vervolgens toch gewoon doorheen fietsen. Andere landen vinden het bijzonder hoeveel onze kinderen buiten spelen. Je niet aanstellen en met beide benen op de grond staan is Nederlands. Misschien vat de VVD met haar achterlijke 'Normaal. Doen.' nog wel het best de Nederlandse identiteit.

Wat onze identiteit ook is, hij is niet per definitie 'goed' en op alle vlakken het beschermen waard. Moeten we hem überhaupt ergens tegen beschermen? Tegen mensen uit andere landen of culturen, met een andere identiteit? Onze identiteit is wie wij zijn. Waarom weten we niet meer wie wij zijn, als er mensen in onze buurt komen die anders zijn? Als we vergeten wie wij zijn, doordat iemand anders zichzelf is, wisten we misschien de hele tijd al niet zo goed wie we waren.

De Nederlander vult zijn huis met Boeddhabeelden en zijn taal met Engelse leenwoorden. Hij eet Chinees, Italiaans en Amerikaans en zelfs bij de typisch Hollandse gerechten mogen kruiden als kaneel en nootmuskaat uit de voormalige koloniën niet ontbreken. De Nederlander voelt zich een 'wereldburger' en richt zijn huis graag zo modern en minimalistisch in dat men het kan verwarren met een hotelkamer in Japan of Marokko. Niemand 'pakt onze identiteit af'. Als iemand in Nederland zijn eigen identiteit niet kent, is het geen oplossing de identiteit van een ander aan te vallen. Misschien zijn we wel jaloers op Islamitische immigranten, die in de regel religieuzer zijn dan Nederlanders en onder andere daardoor zoveel sterker verbonden lijken dan wij.

Laten we van hen leren.